REKLAMA
Automatycznie wyświetlimy artykuł za 10 sekund
Przejdź do artykułu
Reklama
Reklama
fot. Władysław Borowiec
GALERIA ZDJĘĆ
W sześciotysięcznym Iwankiwie najszybciej rozrasta się cmentarz, a ludzie dzielą czas na ten sprzed i po katastrofie. Ale już bez emocji czy pretensji. Taki los – mówią. Trzeba było jakoś nauczyć się z tym wszystkim żyć. Z poczuciem zagrożenia, chorobami, niedostatkiem. To jest martwa strefa, skażona piętnem Czarnobyla, kto wie czy nie gorszym niż sama radiacja. Nie buduje się szkół, obiektów sportowych ani zakładów. Żaden inwestor tu nie przyjdzie. Nieraz są cztery pogrzeby dziennie. W niektórych wsiach nie ma już mieszkańców.
Iwankiw leży 30 kilometrów od zamkniętej czarnobylskiej zony, gdzie w ’86 doszło do wybuchu reaktora w elektrowni. Jedną z pierwszych ofiar był młodziutki strażak z Iwankiwa -Kibinok, który gasił pożar reaktora. W miejscowej szkole do dziś żaden uczeń nie siada w jego ławce. Poruszający widok: zatłoczona klasa i ta jedna pusta ławka.
Bohaterski chłopak ma swój pomnik w miejskim parku. Jego młodsi koledzy uczą się na lekcjach o Czarnobylu. – Kto z waszych rodziców tam pracuje? Podnosi się las rąk. Dzisiejszy Czarnobyl to jedyny zakład w rejonie (powiecie) iwankiwskim zatrudniający 400 ludzi. Było ich dużo więcej, ale wiadomo – kryzys.
Bohaterski chłopak ma swój pomnik w miejskim parku. Jego młodsi koledzy uczą się na lekcjach o Czarnobylu. – Kto z waszych rodziców tam pracuje? Podnosi się las rąk. Dzisiejszy Czarnobyl to jedyny zakład w rejonie (powiecie) iwankiwskim zatrudniający 400 ludzi. Było ich dużo więcej, ale wiadomo – kryzys.
ZOBACZ TAKŻE
Reklama
Likwidatorzy
Raisa Muraszko, emerytowana nauczycielka z uniwersyteckim dyplomem literaturoznawcy, też jest likwidatorką w Czarnobylu. Likwidatorami nazwano ludzi usuwających skutki katastrofy. I tak zostało, bo skutków nie zlikwiduje ani to pokolenie, ani następne. Popękany sarkofag na reaktorze wciąż trzeba łatać, na obudowanie go nowym zabezpieczeniem Ukraina nie ma pieniędzy a społeczność międzynarodowa pomaga coraz mniej. Nie rozwiązano w dalszym ciągu problemu magazynowania skażonych odpadów z zamkniętej elektrowni, ani utylizacji sprzętu, który był używany do gaszenia reaktora. Przy olbrzymim składowisku ciężarówek, spychaczy, helikopterów i autobusów dowożących likwidatorów w czasie katastrofy, dozymetr wskazuje napromieniowanie takie jak przy sarkofagu, dlatego wolno tam przebywać zaledwie kilkanaście minut. A atomowi lobbyści przekonują świat, że w Czarnobylu właściwie nic się nie stało, zaś skażenie nie jest większe niż w Warszawie czy Nowym Jorku.
Jak tu żyć?
Jak tu żyć?
Z powodu skażenia radioaktywnego rejon iwankiwski objęto tzw. trzecią strefą dobrowolnego wysiedlenia. Przymusowo ewakuowano w wyznaczone „czyste” rejony ówczesnego ZSRR pobliskie miasto Prypeć, Czarnobyl oraz wsie leżące w promieniu 30 km od samej elektrowni. Z Iwankiwa wyjechał wtedy mało kto. Teraz, choćby chciał, nie ma dokąd.
A tutaj coraz trudniej żyć. Jedyną fabrykę w miasteczku, gdzie przerabiano len, zamknięto, bo nie wolno go uprawiać z powodu skażenia gleby. Ale na łąkach pasą się krowy, ludzie zbierają grzyby w lasach, najbiedniejsi kłusują. Z innych rejonów Ukrainy już się żywności nie przywozi, więc każdy skrawek ziemi jest obsiany, choć wiadomo, że poziom radiacji jest wysoki - obowiązkowemu badaniu podlega mięso, woda, mąka, z której piekarnia piecze chleb dla całego powiatu.
Reklama
W polu pracują nawet dzieci. U Birjukowów trzy sieroty po córce wychowuje schorowana babcia - dwóch chłopców i ich upośledzoną siostrę. Młodszy ma 13 lat, starszy kończy podstawówkę. Obaj zajmują się całym gospodarstwem, a jest pole, krowa, świnia, drób. Nie ma studni w obejściu, więc chłopaki dźwigają wodę. Babusia ledwo chodzi, ale chociaż ugotuje i dopilnuje kalekiej wnuczki.
Tam właśnie narodził się pomysł zapraszania na Podkarpacie sierot i półsierot – najbiedniejszych z biednych, które ślepa pomoc humanitarna czasami omija, a na wakacje np. do Hiszpanii (takie też się zdarzają) jeżdżą inne dzieci. Niechby, więc chociaż u nas pooddychały zdrowym powietrzem, jadły zdrową żywność, a co równie ważne, odpoczęły od „czarnobylskiego syndromu”. To byłby dla nich zastrzyk zdrowia na cały rok - lekarze z Iwankiwa nie znają lepszej recepty. Z powodu napromieniowania dzieciom z rejonu iwankiwskiego przyznano 4. kategorię zdrowia, zezwalającą na miesięczny pobyt poza miejscem zamieszkania.
Człowiek jest tyle wart, ile pomoże drugiemu
Dwa lata temu udało się zorganizować pierwszą kolonię dla czterdzieściorga dzieci. Większość nigdy wcześniej nie opuszczała skażonej strefy. Bagaż przywiozły w reklamówkach, niektóre nie miały i tego. Po zjedzeniu zupy wstawały od stołu, bo nie wiedziały, że je się drugie danie. Kucharki kroiły z początku góry chleba.
Drugą, 35-osobową grupę przywiozła do Jarosławia Raisa Muraszko razem z lekarką Olgą Wasiliewą. - Dostałyśmy urlopy! – cieszyła się Raisa. Opowiadała jak ukraiński kierowca, całkiem obcy człowiek, który wiózł ich do polskiej granicy, policzył sobie tylko za benzynę, i to w jedną stronę. Obiecał czekać na granicy, żeby zabrać z powrotem dzieciaki do Iwankiwa. - Ludzie są dobrzy i u nas, i u was. A ten wasz ksiądz Bocho, który nas tu przyjął – złoty człowiek, i pani Teresa Krasnowska - prezes Jarosławskiego Stowarzyszenia Oświaty i Promocji Zdrowia, nauczycielka przyrody Szkoły Podstawowej nr 6., nie żałuje swoich wakacji, jest z nami cały czas jak opiekuńczy anioł, urządza wycieczki, organizuje spotkania. Aż brakuje słów, co nas tu serdeczności spotyka na każdym kroku – Raisa miała łzy w oczach.
Drugą, 35-osobową grupę przywiozła do Jarosławia Raisa Muraszko razem z lekarką Olgą Wasiliewą. - Dostałyśmy urlopy! – cieszyła się Raisa. Opowiadała jak ukraiński kierowca, całkiem obcy człowiek, który wiózł ich do polskiej granicy, policzył sobie tylko za benzynę, i to w jedną stronę. Obiecał czekać na granicy, żeby zabrać z powrotem dzieciaki do Iwankiwa. - Ludzie są dobrzy i u nas, i u was. A ten wasz ksiądz Bocho, który nas tu przyjął – złoty człowiek, i pani Teresa Krasnowska - prezes Jarosławskiego Stowarzyszenia Oświaty i Promocji Zdrowia, nauczycielka przyrody Szkoły Podstawowej nr 6., nie żałuje swoich wakacji, jest z nami cały czas jak opiekuńczy anioł, urządza wycieczki, organizuje spotkania. Aż brakuje słów, co nas tu serdeczności spotyka na każdym kroku – Raisa miała łzy w oczach.
Reklama
Od kuchni
Jak poprzednio, tak i tym razem cały ciężar zorganizowania wypoczynku dla pięćdziesięciorga kolonistów - 15 przyjechało z Niżu - wziął na siebie ksiądz Marian Bocho, proboszcz parafii Bożego Ciała w Jarosławiu, opiekun Stowarzyszenia Kulturalno - Wychowawczego im. Piotra Skargi. Dyrektor jarosławskiego gimnazjum nr 3 dał dach nad głową - dzieci zamieszkały w salach lekcyjnych. Jarosławska jednostka wojskowa pożyczyła łóżka, bursa międzyszkolna - pościel. A potem, z każdym dniem powiększało się grono ludzi, często anonimowych, którzy pomagali, gościli, obdarowywali.
Dzieci, które na trzy tygodnie przyjechały do Jarosławia, pochodzą z Iwankiwa i ośmiu wiosek leżących w promieniu 30 km od zamkniętej zony. Z miejscowości, które powoli wymierają. – To nie tylko radiacja zabija i choroby, także marazm i beznadzieja, życie bez jutra – zauważa Raisa.
Młodszy wnuk Birjukowej w ostatniej chwili musiał zrezygnować z przyjazdu na kolonie. Babusia ciężko zachorowała i na niego spadł dodatkowy obowiązek opiekowania się siostrą.
Przyjadą jeszcze?
Teresa Krasnowska: Pobyt ukraińskich dzieci pokazał kolejny raz, ile w Jarosławiu, i nie tylko tutaj, jest ludzi dobrej woli. Pomagało nam wiele instytucji, organizacji i różnych osób, które przynosiły owoce z własnych sadów, wspierały dobrym słowem.
Socjolog, doc. dr Halyna I. Shcherba z Uniwersytetu Lwowskiego zwraca uwagę w swych publikacjach, że współpraca transgraniczna Ukrainy i Polski to nie tylko wspólne działania w dziedzinie gospodarki, to również rozszerzanie stosunków kulturowych oraz innych stosunków między społecznościami regionalnymi.
Raisa Muraszko: Przyjaźń sąsiedzka jest jak drzewo, jeśli je pielęgnujemy od maleńkości, nasze dzieci będą zbierać owoce. A potem ich wnuki...
Raisa Muraszko: Przyjaźń sąsiedzka jest jak drzewo, jeśli je pielęgnujemy od maleńkości, nasze dzieci będą zbierać owoce. A potem ich wnuki...
Reklama
Raisa zabrała ze sobą stos karteczek na pamiątkę, na których dzieci anonimowo wypowiadały się o kolonii. „Było super”, „Kochamy Was!” – to najczęściej powtarzane słowa. Na papierowej serwetce jakieś dziecko napisało: „To było 21 najszczęśliwszych dni w moim życiu”.
Reklama
KRAJ
ŚWIAT
Reklama
Rozwiń
